Historie

Het geeft een historisch overzicht in woord en beeld over Terband, Luinjeberd, Tjalleberd en Gersloot.
Van rendierjagers in de prehistorie, de nonnen van klooster Steenkerk in Luinjeberd tot genootschap Geitefok!

Het boek is geschreven door een groep inwoners en oud-inwoners en is voorzien van heel veel foto's.
Het is een turf van een boek, met ruim 500 pagina's.

Het boek is volledig uitverkocht.

Denk niet, dat het kaartje een stukje van de Deelen laat zien. Het is de omgeving van mijn huis in Luinjeberd. Niet nu, maar in 1832, toen bijna alle land in petgaten was veranderd door onze voorouders, de verveners. Vrijwel alle land ten noorden van de weg was vergraven en vormde samen de geweldige watervlakte De Plasse, tussen de Oudewegster Polder en de Leeuwarder straatweg.

De grijze band onderaan is de hoofdweg door de polder, toen nog een onverharde reed. Het moet een bar slechte weg zijn geweest. Wat nu de Aengwirderweg is, was na 1855 een kunstweg; er was een grindweg van gemaakt. Pas rond 1937 is de weg bestraat met klinkers.

De zethagen tussen de petgaten zijn in gebruik als hooiland (geel). Er werd wel iets aan veehouderij gedaan, de zeldzame weilanden zijn groen weergegeven.

De rode blokjes zijn huizen, bijna allemaal van veenbazen. In het midden, achter de plaats waar ik nu woon, had veenbaas Hendrik Hendriks Pielman overdwars een turfschuur staan. Juist westelijk van de rode rasterlijn staat evenwijdig aan de weg een langwerpig rood blok aangegeven als scheepstimmerwerf van Wolter Jans Bos. Daar zullen wel turfbokken zijn gebouwd. Daarnaast is in 1870 de boerderij van Jan "Bouwer" gebouwd. Die is daarna gebruikt door zijn zoon Jouk de Jong , sinds 1940 door transportbedrijf Hoekstra, later Bouke van Zwol, Yde van der Veen en nu loopt de inrit van Nico Brouwer over de plaats van de helling.

Het kaartje eindigt links waar nu de brug ligt over het Kanaal bij de voormalige zuivelfabriek. Toen was dat een gewone sloot die niet door de weg liep. Links ervan ligt weiland, eigendom van de Pastorij. Dat is het vroegere kloosterland, nu met zaadhandel Pieterpikzonen en het dierenpension.

Rechts is over het hooiland van Krikke enkele jaren later een kavelstrook aangelegd. In de 20e eeuw liep daarover Brands Menninge. De linker grenssloot er langs kenden wij als de Menningewyk, voor ons als kinderen een veilige zwemplaats. Naast de Menninge is Jochem de Vos boer geweest, later zijn zoons en nu woont Klaas Flapper er.

Zulk Deelen-achtig gebied is in die tijd heel gewooon langs de Rijweg door de Polder. De gegevens uit 1832 komen van het kadaster, gevonden op Internet, www.dewoonomgeving.nl. Ik heb de kaart overgetrokken en gekleurd. De ruitverdeling staat om de 250 meter.

Albert Hoekstra

Aan de Czaar Peterstraat in Amsterdam ligt de Oosterspeeltuin. Deze is 100 jaar geleden opgericht door een vereniging die ontstaan is op initiatief van Ulke Jan Klaren. Zijn ouders waren Jan Jans Klaren en Tjerkjen Klazes Oord, getrouwd op 21-3-1847 in Ængwirden. Zij hadden drie kinderen, Jan Jans, Uilke Jans en Elizabeth Jans. Uilke Jans Klaren is in Tjalleberd geboren op 21 maart 1852. Toen hij later een eigen gezin had, verhuisde hij naar Amsterdam. Hij werkte op de marinewerf. De Amsterdammers noemden hem Ulke Jan Klaren, ze zullen zijn naam wel als �lke uitgesproken hebben. We weten dat Ulke Klaren drie zoons had. Hij was onder andere actief als bestuurslid van een vakbond van metaalbewerkers in de scheepsbouw 'Verbetering zij ons streven'.Klaren was het oneens met veel klachten over wangedrag van de arbeiderskinderen. Hij vond dat de ouders zelf voor hun jeugd op moesten komen. Niet de jeugd was slecht, maar hun omstandigheden; hun speelterrein was de straat.

Vader Klaren

Mensen uit "hogere standen" deden vaak minachtend over de arbeiders, die niet in staat zouden zijn zelf hun kinderen te begeleiden. Hij pleitte voor een door de ouders zelf op te richten vereniging, die een speeltuin moest stichten voor de kinderen van leden. Eerst vond hij steun bij de onderwijzers Van der Hoek en Mellink. Klaren heeft zijn uitgangspunt zo beschreven: 'Zoo overtuigd ben ik dat wij arbeiders het zijn, het moeten zijn, die door onze krachten in dien zin ten dienste te stellen, het beste toonen dat er een onweerlegbare behoefte aan dusdanige ontspanningsplaats voor kinderen bestaat.' In 1900 werd de vereniging opgericht. De speeltuin kwam met veel eigen werk van ouders klaar in 1902. Een jaar later waren er meer dan 1500 leden. Nog altijd wordt in Amsterdam de Vader Klaren dag herdacht op de 3e zaterdag in juni. In heel Nederland vonden de ideeën van Klaren navolging. Hij bleef voorzitter van de Oosterspeeltuin tot 1912, toen hij zichzelf te oud vond.
Toen hij 80 jaar werd, eerde Amsterdam hem met de medaille van de stad. In 1947 overleed Ulke Jan Klaren, bijna 95 jaar oud. Bij het 50-jarig bestaan is in de Oosterspeeltuin een plaquette onthuld met de beeltenis van 'Vader Klaren'. Een geschilderd portret hangt daar in het kantoortje. In het telefoonboek van Amsterdam komen we Klarens naam ook nog tegen bij de Speeltuin Klaren U. J.
De kinderen Klaren zetten hun vaders werk voort. Ulke junior bleef betrokken bij de Oosterspeeltuin. Ook in het bestuur van de Speeltuinvereniging Amsterdam-Zuid zat een zoon van Ulke Klaren. Zoon Willem Klaren was medeoprichter van de Landelijke Organisatie voor Speeltuinwerk en Jeugdrecreatie Nuso, eerst als bestuurslid, later als bezoldigd administrateur. Gegevens uit:
1 Internet, "Honderd jaar Oosterspeeltuin in Amsterdam"
2 Internet, "Wie is toch die man met die grijze baard?"
3 Peter Selten, Carlinde Adriaanse en Barbara Becker, 'Af en toe met pa en moe � , De speeltuinbeweging in Nederland',
� NUSO, 1996, Uitgeverij De Tijdstroom BV, Postbus 19135, 3501 DC Utrecht
4 Data ouders : Tresoar

(Albert Hoekstra)